| آذرخش چیست؟ جهان ما پر از شگفتي هاست؛ برخي از اين گونه علاوه بر شگفتي هايشان بالقوه حادثه آفرين و مصيبت بارند كه براي سلامت محيط زيست و انسانها بسيار خطرناك مي باشند (آذرخش، زلزله، سيل). آدميان براي مبارزه با اين گونه موارد و مصون ماندن از آن براي ادامه حيات طي ساليان دراز گذشته راههاي متفاوتي را پيموده اند وعلم مبارزه و رويارويي با آن را آموخته اند و تجربه كرده اند و ياد گرفته اند كه چگونه با آن روبه رو شوند و برآن غلبه كنند تا زنده باشند و زندگي كنند. مورد ويژه اي كه ما خواهان شناسايي و بررسي علل به وجود آمدن آن هستيم آذرخش (صاعقه) مي باشد كه اين پديده جالب الكتريكي نيز به نوبه خود در صورت نداشتن شناخت كافي از روشهاي حفاظتي آن، باعث خسارتهاي جاني و مالي زياد و جبران ناپذير خواهد شد.
در مواقعي از سال، تغيير و تحولات جوي باعث به وجود آمدن توده ابرهاي باردار و بزرگي كه به ابرهاي سنداني شكل از نوع (cumulonimbus) معروف هستند، تشكيل مي شوند كه در بعضي مواقع پهناي آن به 20 كيلومتر و با گستردگي چندين ده كيلومتر مي رسد، بر اثر جابجايي دروني در بالاي اين توده بزرگ ابر كريستال هاي يخ با بارهاي مثبت و در پايين آن ذرات آب با بار منفي تشكيل مي شوند.
اين ابرهاي باردار در حركت خود يا به ابرهاي ديگري برخورد كرده و بارهاي الكترواستاتيكي خود را تخليه مي كنند كه باعث به وجود آمدن تندر (رعد وبرق، آسمان غرنبه) مي شوند.
اين ابرها در حين گذار خود براي تخليه بار خود با ولتاژهاي بالاي (حدود 20 كيلووات/ مترمربع) تخليه اي بين نقاط مرتفع زمين (كوه ها، ساختمان هاي بلند، سازه هاي فلزي مرتفع، دكل هاي مخابراتي و تلويزيوني، مخزنهاي بزرگ سوختي و شيميايي، انبارهاي مواد منفجره و آتش زا) انجام مي دهند كه اين عمل تخليه الكتريكي آذرخش نام دارد و اين پديده شگفت طبيعي است كه اثرات زيان بار و مخربي را در صورت تجهيز نبودن اين گونه تاسيسات به سيستمهاي حفاظتي در برداشته، همچنين اثرات بعدي آن باعث خسارات فراوان ديگري خواهند شد.
روش هاي رويارويي با آذرخش و پيدايش صاعقه گير
انسانهاي نخستين در هنگام وقوع حادثه به ناچار راه گريز در پيش گرفته، دوراني بعد براي رهايي از اين مصائب به نيايش ونذورات متوسل مي شدند، اما وقتي انسانها دريافتند كه با تكيه بر خرد و تجربه خويش مي توانند بر مشكلات پيروز شوند، توانايي يافتند برآن غلبه نمايند و در بسياري از موارد آنان را به خدمت گيرند.
در همين راستا براي مقابله با آذرخش ميله هاي ساده برق گير كشف و ابداع گرديده اند كه قديمي ترين نوع آن، ميله هاي ساده ايست كه راس گنبدها و منارها در ايران خودمان مورد استفاده براي ايمني ساختمان قرار گرفته اند (ميدان نقش جهان، اصفهان). در قرون 17 و 18 براي يافتن راه هاي جلوگيري از صدمات و خسارات صاعقه، كوشش هاي زيادي به عمل آمده است كه در آن رابطه كوشش هاي چشمگير بنجامين فرانكلين و دالي بارد است كه موجب كشف و ابداع صاعقه گيرهاي جديد گرديد.
انواع صاعقه گيرهايي كه مورد استفاده قرار گرفته اند عبارتند از :
1. صاعقه گيرهاي ابتدايي قرون گذشته
2. صاعقه گيرهاي فرانكليني
3. صاعقه گيرهاي اتمي
4. صافه گيرهاي بادي (پيزو الكتريك)
5. صاعقه گيرهاي الكتروخازني
(ESE (Early Screamer Emission
شيوه عملكرد صاعقه گيرهاي جديد براساس نيروي الكتريسيته بوجود آمده در شرايط جوي بويژه قبل از اصابت مستقيم صاعقه مي باشد كه نسل نوين و تكامل يافته ترين آنهاست.
در ميان صاعقه گيرهاي ساخته شده كنوني كه براي حفاظت جلد خارجي ساختمانها به كار مي روند اين صاعقه گيري بهتر است كه:
1. شعاع پوشش حفاظتي بيشتر نسبت به نوع مشابه خود به خاطر كيفيت و تكنولوژي پيشرفته تر و برتر خود داشته.
2. شرايط راحت تري براي نصب داشته.
3. و توانسته باشد از استانداردهاي لازم عملي بهره گيري كرده و داراي استانداردهاي جهاني خاص خود باشد. اجزاي تشكيل دهنده سيستم حفاظتي در برابر آذرخش 1. صاعقه گير
كه شامل ميله يكپارچه (فولادي ضدزنگ) با نوك تيز بوده و در قسمت مياني اين خازن ها وجود دارند كه در موقعيت شرايط جوي به وجود آمده باعث پاسخگويي سريع تر به صاعقه مي شوند و در محفظه اي دايره شكل ضدآب قرار دارند.
2- هادي مياني
جريان حاصل از صاعقه را به سيستم ارت مي رساند و طبق استاندارد NFC 17-102 تسمه اي مسي به اندازه هاي 20*3 ميلي متر مي باشد.
3- سيستم ارتينگ يا چاه ارت
مقاومت چاه ارت بايد كمتر از ده اهم باشد.
مزايا و مشخصات فني صاعقه گير الكترونيكي خازني INGESCO اسپانیا
1. دارا بودن شعاع پوششی (113 متر)
2. صاعقه گير الكترونيك خازني INGESCO، تنها صاعقه گيري است كه مطابق با استاندارد جهاني( NFC 17-102 ,EN50.164/1, EN62.305 و UNE 21/186 )
3. دارا بودن جداره خارجي تمام
استيل كه باعث مقاومت دستگاه در برابر عوامل فرسايش مانند : باد و آفتاب و... مي
شود و تست و گواهي لازم را اخذ نموده است.
4.داراي نوك فولادي ضدزنگ
5. پنج سال گارانتي دستگاه 6.
15سال خدمات پس از فروش
نگهداري دربرابراثرات مخرب آذرخش و پيامدهاي آن(Lightning Protection System- LPS) 1. نگهداري بيروني
منظور از نگهداري بيروني، حفظ ساختمانها و دكل ها و انسانها و حيوانات و اشياي آنها در مقابل ضربه مستقيم صاعقه كه باعث آتش سوزي و تخريب مي گردند كه براي محافظت آنان از صاعقه گير استفاده مي شود.
2. نگهداري دروني
چون اكثر تاسيسات امروزي داراي سيستم هاي برق و الكترونيك در داخل ساختمان مي باشد براي محافظت آن ها از اثرات ثانويه صاعقه اين نوع تجهيزات بايستي به وسيله لوازم و ابزارهاي حفاظتي مخصوص به نامه اريسترها (arresters) هستند محافظت مي شوند.
اثرات ثانويه بطور خلاصه عبارتند از :
1. اضافه ولتاژهاي حاصل از صاعقه Lightning Electromagnetic Pulse - LEP
2. اضافه ولتاژ حاصل از تخليه الكترواستاتيكي Electrostatic Static Discharge
3. اضافه ولتاژ هاي حاصل از فصع و وصل (Switching) مدار هاي جريان و حوادث و خطوط تغذيه Suitching Electro magnetic Pulse
|